راستی‌آزمایی ادعای وزیر ارشاد: «حکومت پهلوی با وحشی‌گری و خشونت با مخالفان برخورد می‌کرد»
نیلوفر غلامی، همکار ارشد در موسسه ترویج جامعه باز
محمد مهدی اسماعیلی وزیر ارشاد ۲۸ اسفند ۱۴۰۰ در گفتگو با خبرگزاری ایرنا گفت: «حکومت پهلوی با خشونت و وحشی‌گری با مخالفان خود از نوجوان تا میانسال و پیر برخورد می‌کرد». او افزود: «برخی شبکه‌های خارجی به دنبال تطهیر دوران پهلوی هستند و ما با همه ابزارها مقابل پروژه رسانه‌ای آنها می‌ایستیم».
آیا ادعای اسماعیلی درست است و حکومت پهلوی با «وحشی‌گری و خشونت» با مخالفان برخورد می‌کرد؟
بررسی گزارش‌های منتشر شده توسط «عفو بین‌الملل» در سال‌های منتهی به انقلاب ۱۳۵۷ نشان می‌دهد که آمار دقیقی از تعداد زندانیان سیاسی که این نهاد به تنهایی بتواند تایید کند وجود نداشته است. در گزارش این نهاد حقوق بشری بین‌المللی با استناد به اظهارات یک مقام مسئول حکومت وقت در روزنامه گاردین نوشته شده که در سال ۱۹۷۸ حدود ۲۲۰۰ زندانی سیاسی در ایران وجود داشته است. همچنین این سازمان در گزارش سال ۱۹۷۶ از قول پرویز ثابتی رئیس «ساواک» نوشته است که تعداد زندانیان سیاسی در ایران ۳۲۰۰ نفر است. عددی که به نوشته این گزارش، برخی روزنامه‌نگاران خارجی و گروه‌های مخالف حکومت شاهنشاهی آن را نادرست و رقم واقعی را چیزی حدود ۲۵ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر می‌دانستند.
به گفته کارشناسان، با توجه به جمعیت ایران در دهه ۱۳۵۰ خورشیدی و تعداد زندان‌ها این عدد بسیار دور از ذهن و اغراق‌آمیز به نظر می‌رسد.
نمونه‌وار روزنامه همدلی تیرماه ۱۳۹۸ در گزارشی که به افزایش روزافزون تعداد زندانیان پرداخته بود، نوشت: «بر اساس آمارها تعداد زندانیان قبل از انقلاب با توجه به جمعیت ۳۶ میلیون نفری آن زمان، حدود ۱۰ هزار نفر بوده است.»
به باور بسیاری به راحتی می‌توان گفت که به‌طور قطع از این تعداد، همه آنان به «جرم سیاسی» در زندان نبوده‌اند.
برای نمونه یاسر عرب، مستندساز و پژوهشگر اجتماعی نیز بهمن ۱۳۹۷ در یادداشتی به مناسبت چهل‌سالگی انقلاب ۱۳۵۷، درباره وضعیت زندان در ایران چهل سال بعد از انقلاب نوشت: «در ایران به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر، حدود ۲۹۰ نفر در زندان هستند و ۲۵ درصد جمعیت کیفری زندان‌ها را افراد بازداشت‌شده پیش از محاکمه (بازداشت موقت) تشکیل می‌دهند. بر اساس آمارها تعداد زندانیان قبل از انقلاب با توجه به جمعیت ۳۶ میلیون نفری حدود ۱۰ هزار نفر بوده است. اگر بنا باشد که آمار رشد زندانیان را بر اساس جمعیت محاسبه کنیم باید میزان زندانیان درون زندان‌های ایران با توجه به دو برابر شدن جمعیت کشور به حدود ۲۰ هزار نفر می‌رسید اما میزان جمعیت کشور ما از ابتدای انقلاب تاکنون ۲ برابر، و میزان زندانیان ما حدود ۲۹ برابر شده است.»
نمی‌توان گفت که در حکومت پیشین به هیچ عنوان «زندانی سیاسی» وجود نداشته و یا «نقض حقوق بشر» صورت نمی‌گرفته است اما آنچه که به‌طور قطع می‌توان گفت این است که رفتار حکومت شاهنشاهی پهلوی با مخالفانش قابل مقایسه با آنچه جمهوری اسلامی در این سال‌ها انجام داده و همچنان نیز انجام می‌دهد، نیست.
ایران تحت حاکمیت جمهوری اسلامی اکنون به گواه آمارهای سازمان عفو بین‌الملل دومین کشور در جهان با بیشترین تعداد «اعدام» است. در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ جمهوری اسلامی دست‌کم ۴۸۰ شهروند را اعدام کرده است. مجازاتی غیرانسانی که اکنون کشورهای چین، ایران، مصر، عراق و عربستان سعودی هنوز آن را به اجرا می‌گذارند.
جمهوری اسلامی برای سرکوب مخالفانش در دهه ۱۳۶۰ دست به جنایتی بی‌مانند در تاریخ معاصر ایران زد. کشتار ۱۳۶۷ با دستور مستقیم روح‌الله خمینی انجام گرفت و گرچه تعداد دقیق آن هنوز مشخص نیست اما گفته می‌شود دست‌کم ۳ تا ۵ هزار نفر به‌صورت دسته‌جمعی اعدام و دفن شدند که تعداد بسیاری از آنان کودکان و نوجوانان بودند. حتی محل دفن تعداد زیادی از قربانیان این جنایت هنوز پس از گذشت چند دهه مشخص نیست. برخی منابع حتی رقم این اعدام‌ها را تا ۳۰ هزار نفر تخمین می‌زنند.
تازه‌ترین سرکوب خونینی که نظام اسلامی به راه انداخت، آبان خونین ۱۳۹۸ بود که در آن دست‌کم ۱۵۰۰ نفر از معترضان به جمهوری اسلامی با خشونت هرچه‌تمام‌تر و با شلیک گلوله مستقیم مأموران حکومتی کشته‌شدند. به گزارش نهادهای حقوق بشری و فعالان سیاسی و اجتماعی در ایران، حدود ۸ هزار نفر در این اعتراضات در سراسر کشور بازداشت شدند.
حکومت ولایت فقیه با «قطع سراسری اینترنت کشور»، مردم معترض در شهرک جراحی ماهشهر را که به نیزار پناه برده بودند با سلاح‌های کشنده جنگی مورد هدف قرار داد. به نوشته وب‌سایت رادیو زمانه، در یک ویدیوی ۳۰۵ ثانیه‌ای منتشر شده، حدوداً صدای شلیک ۳۸۴ تا ۴۰۳ گلوله به گوش می‌رسد.
روزنامه نیویورک‌تایمز در گزارشی که آذر سال ۱۳۹۸ منتشر کرد، به نقل از شاهدان و کادر پزشکی از کشته شدن ۴۰ تا ۱۰۰ شهروند در جریان کشتار نیزار خبر داد.
از سوی دیگر وزارت خزانه‌داری آمریکا نوامبر ۲۰۲۰ ضمن تحریم برخی از مقامات جمهوری اسلامی به‌دلیل نقض حقوق بشر، کشته‌شدگان «جنایت ماهشهر» را حدود ۱۴۸ تن اعلام کرد.
این‌ها تنها بخشی از جنایاتی است که جمهوری اسلامی در طول بیش از چهار دهه برای حفظ «حکمرانی فساد و فریب» مرتکب شده است. شرح آنچه که در بیش از ۴۳ حاکمیت ولایت فقیه بر مردم ایران رفته در چند صد کلمه «ناممکن» است.
اما با قاطعیت می‌توان گفت ادعای وزیر ارشاد مبنی بر اینکه «حکومت پهلوی با خشونت و وحشی‌گری با مخالفان خود از نوجوان تا میانسال و پیر برخورد می‌کرد» ادعایی «اشتباه برانگیز» و برای گمراهی افکار عمومی است.
