نیروی کار و شکست توسعه در ایران منبع: کتاب تقلا برای توسعه در ایران از سال‌ ۱۹۶۰ و با آغاز فرایند توسعه در ایران، نیروی کار یا همان کارگران ماهر و ساده‌ای که بازووان این توسعه بودند تحت تأثیر عوامل مختلفی دچار تغییر شده‌اند. عوامل دموگرافیک، سطح آموزش، مهاجرت از روستاها به شهرها، مهاجرت از ایران و مهاجران خارجی که به ایران آمده‌اند، عوامل اقتصاد کلان، تعداد افراد در سن کار و حتی تغییراتی که در خانوارها ایجاد شده بر توسعه‌ی نیروی کار در ایران اثر گذاشته‌اند. تحصیلات و سرمایه انسانی طی این سال‌ها اثر بسزایی در رشد اقتصادی ایران داشته که نیازمند بررسی در بخشی مجزاست. سرمایه انسانی نیروی کار را به‌طور کلی می‌توان به دو دسته تقسیم کرد، نیروی کار فعال و نیروی کار غیرفعال. نخستین گروه آن بخش از جمعیت هستند که در سن فعالیت قرار دارند حال آنکه یا مشغول به کار هستند یا در بازار کار به دنبال شغل...

دستاورد دموکراتیک انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی بهزاد احمدی نیا   جایی در آذرماه ۱۲۸۴ شمسی به دنبال ناتوانی دولت علاءالدوله، صدراعظم مظفرالدین شاه، در سروسامان دادن به وضعیت اقتصادی اسف‌‌بار پس از جنگ، چند تاجر به ناحق به چوب و فلک سپرده شدند تا جرقه‌ي انفجار تاریخ ایران روی تلانبارهای بی‌عدالتی بیفتد. جنبش و سپس انقلاب مشروطه‌ی ایران با خواسته‌ی ابتدایی «تشکیل عدالتخانه» به رهبری روحانیون و بازاریان در گام نخست با مقاومت کمی مواجه و پیروز شد اما دستیابی به این خواسته تا سال‌های دهه‌ی ۱۳۵۰ به‌طول انجامید. نخستین مرحله از انقلاب مشروطه اگرچه توانست برای نخستین‌بار در قرن بیستم پادشاه را ناگزیر به کوتاه آمدن در مقابل خواسته‌ی مردم کند اما به همان سرعت شکست خورد و مرحله‌ي دوم را رقم زد. در این مرحله با پیوستن تحصیل‌کردگان به انقلاب، خواسته‌ی اصلی به «تشکیل مجلس شورای ملی» و استقرار نوعی نظام دموکراتیک در ایران تغییر کرد. خواسته‌ای که باز هم با...

نفت ایران، ملی کردن نادرست و پایان ناگوار بهزاد احمدی نیا   به بهانه‌ی سالگرد سقوط دولت مصدق که به غلط دولت ملی شدن نفت شناخته می‌شود، گوشه‌هایی از آنچه در واقعیت این ماجرا گذشت و مقایسه‌ای بین آنچه رقبا انجام دادند را در این نوشتار بررسی می‌کنیم. محمد مصدق با ریشه‌ی خانوادگی بسیار نزدیک به شاهان قاجار در شرایطی در سیاست ایران پا گرفت که کشور هنوز با پیامدهای اشغال نظامی در جنگ دوم جهانی دست و پنجه نرم می‌کرد. او که از نخستین گام به دنبال بالاترین مقام‌های حکومتی بود، مهمترین منبع درآمدی و اهمیت استراتژیک ایران یعنی نفت را دستاویز مناسبی برای پیشرفت یافت. چندین دهه از کشف نفت در ایران می‌گذشت و از آنجا که ایرانیان با تکنولوژی و فن استخراج نفت مدرن بیگانه بودند، این مهم در کنترل شرکت‌های خارجی و به‌طور خاص بریتانیا قرار داشت. زمزمه‌های ملی کردن نفت از چندین دهه پیشتر آغاز شده بود و دولت مستقر...

آرامکو، ملی شدن و خصوصی‌سازی متفاوت بهزاد احمدی نیا داستان زندگی شرکت ملی نفت عربستان سعودی از ۱۹۳۶ و یکی از استان‌های ایران آغاز شد. بحرین بخشی از جنوب ایران بود که به مدت ۱۵۰ سال در اشغال انگلستان قرار داشت و کمپانی نفتی SoCal انگلستان حتی در این کشور شعبه‌ای با عنوان نفت بحرین تاسیس کرده بود. در سال ۱۹۳۲ این شرکت به دنبال گسترش منابع خود در خاورمیانه بود و قراردادهایی با عربستان و عراق امضا کرد. از سال ۳۲ تا ۳۶ انگلیسی‌ها چندین نقطه از عربستان را حفاری کردند اما با وجود صرف سرمایه کلان، موفق به تولید نفت نشدند. همزمان در ایران چندین دهه بود که نفتی ارزان تولید می‌کردند و در عراق هم به تولید رسیده بودند پس عربستان برای آنها یک باخت محسوب می‌شد. در این زمان سهام و حق امتیاز اکتشاف و تولید نفت را به آمریکایی‌ها سپرده و از عربستان خارج شدند. خروج انگلیس...

سراب خصوصی‌سازی با فرهنگ آمریکایی امریکن پراسپکت به مدت چهار دهه، دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات یکی پس از دیگری بنیان‌های حکومت را به حراج گذاشتند و مرزهای خصوصی‌سازی را تا سیستم آبرسانی، پلیس، زندان‌ها و حتی کتابخانه‌ها تعمیم دادند بدون توجه به اینکه خصوصی‌سازی خدمات اولیه در جامعه، اثریث مخرب بر سطح زندگی مردم می‌گذارد. دیدگاه جهانی درباره‌ی این گذار از خدمات عمومی دولتی به خصوصی‌سازی نتایج مثبتی مانند کاهش هزینه‌های دولت، رضایتمندی مشتری و توجه ویژه به خواسته‌هایش، سودآوری خدمات و کاهش مالیات دارد. پس از جنگ جهانی دوم به مدت سه‌دهه و تا اواسط دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادری دولت‌های آمریکا توانستند گستره‌ی قابل قبول و حتی خوبی از خدمات عمومی در بخش‌های آموزش، بهداشت و خدمات زیربنایی مانند آب و فاضلاب را اتوسعه دهند اما در این دوران دیدگاه کینزینی یعنی دیدگاهی که معتقد بود دولت مسئول بهینه‌سازی خدمات عمومی، صیانت از درآمد عمومی و امنیت مالی و نظارت بر سرمایه‌داری‌ست رنگ باخت. با...

فروشگاه‌ رفاه، نمونه‌ای از خصوصی‌سازی فاسد و شکست خورده بهزاد احمدی‌نیا فروشگاه‌های زنجیره‌ای در زمره‌ی نمادهای عصر مدرن هستند اما پس از انقلاب ۵۷ اسلامی در ایران این فروشگاه‌ها که عمدتا متعلق به بخش خصوصی بودند مصادره یا منحل شدند. فروشگاه کوروش به قدس تبدیل شد و شهر و روستا آنقدر بی‌مشتری ماند تا ناپدید شد. تنها فروشگاه سپه که  زیر مجموعه‌ی ارتش بود توانست جان سالم به‌در ببرد. تعاونی‌های مساجد نهادهای تازه‌ی خرده‌فرروشی بودند که تلاش شد جایگزین فروشگاه‌های زنجیره‌ای شوند یعنی از همان سال‌های نخست انقلابیون و دولت‌های انقلابی همه‌چیز حتی اقتصاد را در کنترل اسلام و زیرمجموعه‌های وابسته به خود می‌خواستند تا اینکه فروشگاه رفاه آمد. اوایل دهه ی هفتاد و پس از پایان جنگ خانمان‌سوز بود که نیاز به وجود فروشگاه‌های زنجیره‌ای تازه در چشم‌انداز جمهوری‌اسلامی و ناتوانی بازاریان تهران (حامیان مالی انقلابیون۵۷) در تأمین نیاز کشور نمایان شد. فروشگاه‌های زنجیره‌ای رفاه و کمی بعدتر شهروند، نمادهای تغییر در...

درس‌هایی از خصوصی‌سازی در کشورهای در حال توسعه مقاله تحقیقی دانشگاه آکسفورد مترجم: بهزاد احمدی‌نیا با گذشت بیش از سه دهه از آغاز موج خصوصی‌سازی در کشورهایی که امروز توسعه‌یافته‌اند، شک و شبهه‌ی چندانی در مفید بودن این رویه وجود ندارد. به‌ویژه در بخش سودآوری، کسی شک ندارد که خصوصی‌سازی بسیار مفید عمل کرده است. از یک سود بنگاه‌های اقتصادی خصوصی عملکرد بسیار بهتری در سودآوری دارند و از سوی دیگر درآمدی که دولت از محل خصوصی‌سازی و مالیات کسب می‌کند موجب ارتقاء خدمات و دموکراسی در کشورها می‌شود. توزیع بهتر درآمد، جلوگیری از منوپلی‌های اقتصادی، کاهش نقش دولت در اقتصاد و ارتقاء زیرساخت‌هایی مانند آب و برق همگی از دستاوردهای خصوصی‌سازی درست است. آنچه برای موفقیت در واگذاری بنگاه‌ها به بخش خصوصی‌ حیاتی‌ست را می‌توان به چهار بخش اصلی تقسیم کرد. نخستین گام ایجاد مقدمات یعنی ایجاد ظرفیت‌های نظارتی و تنظیمی‌ست که کارکرد خصوصی‌سازی را تضمین می‌کند. بدون وجود بانک‌های کارآمد، قوانین...