سراب خصوصی‌سازی با فرهنگ آمریکایی
امریکن پراسپکت
به مدت چهار دهه، دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات یکی پس از دیگری بنیان‌های حکومت را به حراج گذاشتند و مرزهای خصوصی‌سازی را تا سیستم آبرسانی، پلیس، زندان‌ها و حتی کتابخانه‌ها تعمیم دادند بدون توجه به اینکه خصوصی‌سازی خدمات اولیه در جامعه، اثریث مخرب بر سطح زندگی مردم می‌گذارد.
دیدگاه جهانی درباره‌ی این گذار از خدمات عمومی دولتی به خصوصی‌سازی نتایج مثبتی مانند کاهش هزینه‌های دولت، رضایتمندی مشتری و توجه ویژه به خواسته‌هایش، سودآوری خدمات و کاهش مالیات دارد.
پس از جنگ جهانی دوم به مدت سه‌دهه و تا اواسط دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادری دولت‌های آمریکا توانستند گستره‌ی قابل قبول و حتی خوبی از خدمات عمومی در بخش‌های آموزش، بهداشت و خدمات زیربنایی مانند آب و فاضلاب را اتوسعه دهند اما در این دوران دیدگاه کینزینی یعنی دیدگاهی که معتقد بود دولت مسئول بهینه‌سازی خدمات عمومی، صیانت از درآمد عمومی و امنیت مالی و نظارت بر سرمایه‌داری‌ست رنگ باخت.
با روی کار آمدن دولت ریگان، اقتصاددانی به نام میلتون فریدمن، در مسند مرشد دولت نشست. او معتقد بود کهه دولت وظیفه‌ای برای اخلاق‌مداری ندارد بلکه اخلاق برای افراد تعریف می‌شود و جامعه که متشکل از افراد است باید اخلاق را به‌صورت فردی تعریف کند. مشاور اقتصادی دولت ریگان یعنی مورِی ویدنباوم یکی از مریدان این دیدگاه بود پس عملیات معکوس‌سازی خدمات آغاز شد. دولت ریگان برعلیه توقعات رایج از حکومت شورید و به‌جای اینکه ابزاری برای توسعه اقتصادی جامعه باشد، با وسواس و شدت شروع به خصوصی‌سازی بخش‌های عمومی کرد.
اکنون ۴۰ سال پس از آغاز این روند، شکست همه‌جانبه‌ی آن را در آمار و ارقام منتشر شده می‌توان دید. براساس یک تحقیق از کوهن و میکائیلیان، دولت بیل کلینتون بیشترین آب را به آسیاب این خصوصی‌سازی‌های خدمات عمومی ریخته اما جالب اینجاست که امروز ۱ تریلیون دلار از ۶ تریلیون دلار هزینه‌های دولت فدرال و دولت‌های محلی به همان بخش خصوصی‌ای پرداخت می‌شود که کنترل خدمات عمومی را به‌دست گرفتند. این آمار یعنی خصوصی‌سازی این بخش به معنی کاهش هزینه‌های دولت نبوده است. برای بهتر دیده‌شدن بخش‌های دیگر این شکست، نگاهی به چند نمونه می‌اندازیم:
آب همیشه گران می‌شود
گروه کارلایل یک شرکت بزرگ چندمنظوره است که خدمات آب آشامیدنی شهری در اپل ولی کالیفرنیا را خریده است. در سال ۲۰۱۵ و در جریان خشکسالی مصرف آب این منطقه افت محسوسی داشت اما هزینه قبض آب مصرف کنندگان افزایش یافت در حالیکه در مناطق همسایه که خدمات آبرسانی عمومی و دولتی‌ست، وقتی مصرف‌کنندگان در آب صرفه‌جویی می‌کردند، قبض آب‌شان کاهش می‌یافت. به‌طور کلی هزینه آب مصرفی در این منطقه نسبت به مناطق مجاور که در اختیار بخش عمومی هستند بین ۵۰ تا ۱۰۰ درصد گران‌تر است. مدیرعامل این شرکت در یک اظهارنظر گفته بود که «واقعیت این است که در تجارت آب وقتی فروش کم می‌شود، ناگزیر باید قیمت افزایش یابد» اما واقعیت اصلی این است که بخش خصوصی هم در زمان افزایش تقاضا و هم در زمان کاهش تقاضا، قیمت آب را افزایش می‌دهد.
جای پارک میلیارد دلاری
در سال ۲۰۰۸ (بحران اقتصادی آمریکا و جهان) شهرداری شیکاگو با کسر بودجه روبرو بود و حق استفاده از ۳۶هزار پارکومتر شهری را به یک شرکت تحت مدیریت مورگان استنلی واگذار کرد. این قرارداد در ازای یک پرداخت ۱.۱۶ میلیارد دلاری، امتیاز این پارکومترها را به مدت ۷۵ سال یعنی تا سال ۲۰۸۳ به این شرکت واگذار می‌کرد. این شرکت تا کنون ۵۰۰ میلیون دلار بیشتر از سرمایه‌گذاری اولیه خود پول درآورده و هنوز ۶۰ سال دیگر از قراردادش باقی‌ست. اینکه بخش خصوصی به نفع خدمات عمومی عمل نمی‌کند در یکی از بندهای این قرارداد به وضوح دیده می‌شود. در این بند مقرر شده که شهرداری در صورت انجام اقداماتی که جای پارک را کاهش می‌دهد مانند ایجاد خط ویژه‌ی اتوبوس و دوچرخه، کاشت درخت یا حتی ساختمان‌سازی مسکونی باید به صاحب امتیاز پارکومترها خسارت پرداخت کند.
حقوقی برای بیکاران نیست
دولت بیل کلینتون یکی از بحث برانگیزترین خصوصی‌سازی‌های تاریخ را تأیید کرد. او بخش تامین اجتماعی را خصوصی‌سازی کرد به این معنی که شرکت‌های خصوصی مسئول رسیدگی به پرونده‌ها و کاریابی برای بیکاران یا اعزام آنها به دوره‌های کارآموزی و تخصص شدند. شهر نیویرک یک شرکت به نام ماکسیموس را برای این کار برگزید. تلاش ماکسیموس برای رسیدن به اهداف تعریف شده یک شکست مفتضانه را رقم زد. فقط یک نفر از هر ۵ نفر که در فهرست بیکاران بودند توانستند آموزش‌های حرفه‌ای دریافت کنند فقط ۸ درصد از شرکت‌کنندگان موفق شدند شغلی بیابند که عموما یا باحقوق بسیار پایین یا نیمه‌وقت و موقت بود. فقط ۳ درصد از این افراد بیشتر از ۶ ماه در این مشاغل باقیمانند اما قرارداد ماکسیموس با عنوان موفقیت تمدید شد چون آنها موفق شده بودند با وضع قوانین و قواعد جدید کاریابی و تحقیقات و فشارهای گسترده علیه متقاضیان حقوق بیکاری، تعداد افرادی را که این حقوق را دریافت می‌کردن تا ۷۶ درصد کاهش دهند پس شهرداری قرارداد شرکت را تمدید کرد.
کرونا و رسوایی تازه
وقتی کرونا به سواحل آمریکا رسید، دکترها و بیمارستان‌ها ناتوان بودند. دولت ترامپ حیوان درنده‌ای به نام «بخش خصوصی بهداشت» را در جامعه رها کرد تا از جان مردم درآمد کسب کند اما حتی همین آزادی نیز موجب نشد تا خدمات آن‌طور که باید ارائه شوند و آمار کشته‌شدگان بسیار بالاتر از حد انتظار بود. حتی آمریکا نسبت به اغلب کشورهای اروپایی عملکرد ضعیف‌تری در نگهداری و درمان بیماران کرونایی تا پیش از واکسن داشت. بخش درمان در آمریکا از سال ۲۰۰۳ به این سو ۵۵ هزار شغل را از دست داده و ضعف تأمین تجهیزات تا جایی پیشرفت که در شهر نیویورک که برخی آن‌را پایتخت پزشکی جهان می‌دانند، کادر درمان از کیسه زباله به‌عنوان لباس محافظ استفاده می‌کردند.
این سبک از خصوصی‌سازی آمریکایی تا کنون هم منجر به کاهش دستمزد در بخش‌های سابقا عمومی شده و هم موجب از دست رفتن شغل‌های مردم عادی شده است. کتاب «خصوصی‌سازی همه‌چیز: تصاحب کالاهای عمومی چگونه آمریکا را تغییر داد و ما چگونه آن‌را پس بگیریم» بررسی دقیق و همه‌جانبه‌ای درباره‌ی این موضوع و افول توان آمریکا در ارائه‌ی رویای آمریکایی به طبقه متوسط خود انجام داده است. در مجموع می‌توان از این تجربه که اکنون در انگلستان نیز موجب ورشکستگی بزرگترین تأمین کننده‌ی آب شهری شده نتیجه گرفت که خدمات عمومی باید با احتیاط و دقت فراوان به بخش خصوصی سپرده شوند.
#خصوصی_سازی #خدمات_عمومی #آمریکا
@aposiran
