رفراندوم، توهم یا دموکراسی؟ بهزاد احمدی‌نیا واژه رفراندوم یا همه‌پرسی چند دهه‌‌ست که در ادبیات سیاسی و اجتماعی ایران جای خود را باز کرده و هر از گاهی گروه یا فرد سیاسی‌ای به شکلی به آن ارجاع می‌دهد. محور تمام این ارجاع‌ها، اثبات حقانیت و مشروعیت است کما اینکه مقامات و طرفداران جمهوری اسلامی به همه‌پرسی ۱۲ فروردین سال ۱۳۵۸ استناد می‌کنند و رقبا یا مخالفان آنها نیز برای سرنگونی یا تغییرات اساسی در این نظام، با استناد به اصل پیش‌بینی‌شده در قانون اساسی جمهوری‌اسلامی، خواستار برگزاری آن برای تعیین تکلیف خواسته‌های خود یا پیروانشان هستند. پرسشی که در این بین به آن پرداخته نشده این است که اصولا وجود و برگزاری رفراندوم چه نسبتی با دموکراسی دارد؟ و مهم‌تر از آن اینکه برگزاری رفراندوم چه شرایطی را می‌طلبد؟ به‌عنوان مثال درباره چه موضوع‌هایی، تحت چه شرایطی، با چه مکانیزمی و توسط چه کسی باید انجام شود. در این نوشتار تلاش می‌کنم بدون طولانی...