انقلاب ۵۷ آری یا نه؟

در گفت‌وگوی چالشی ساناز بهزادی با استیون زونس، پژوهشگر مسائل خاورمیانه، او به بررسی رویداد انقلاب ۵۷، شرایط کنونی ایران و اعتراضات اخیر پرداخت. زونس در این گفت‌وگو تأکید کرد که برخلاف ادعای برخی از حامیان جمهوری اسلامی، قیام‌های مردمی علیه این نظام ناشی از توطئه‌های خارجی نیست، بلکه مردم ایران خود در حال مبارزه برای آزادی‌شان هستند. او همچنین اشاره کرد که برخلاف دهه‌های گذشته که اعتراضات بیشتر از سوی طبقه متوسط و سکولار در شمال تهران صورت می‌گرفت، اکنون دامنه اعتراضات به طبقات پایین‌تر جامعه و حتی افراد مذهبی نیز کشیده شده است.

به گفته زونس، این وضعیت شباهت‌هایی با اروپای شرقی در دهه ۱۹۷۰ دارد، زمانی که مردم دریافتند رژیم‌های کمونیستی نه‌تنها نماینده واقعی سوسیالیسم نبودند، بلکه تنها از این ایدئولوژی به‌عنوان ابزاری برای حفظ قدرت خود استفاده می‌کردند. او معتقد است که بسیاری از ایرانیان نیز به همین نتیجه رسیده‌اند که جمهوری اسلامی نه نماینده اسلام است و نه حافظ منافع ملی ایران، بلکه صرفاً یک حکومت اقتدارگراست که برای بقای خود از مذهب بهره‌برداری می‌کند.

هویت ملی ایرانیان و آینده جمهوری اسلامی

در بخش دیگری از این گفت‌وگو، زونس به هویت ملی ایرانیان اشاره کرد و گفت که ایرانیان یکی از قوی‌ترین احساسات ملی‌گرایانه را در جهان دارند. او تأکید کرد که تلاش جمهوری اسلامی برای کم‌رنگ کردن تاریخ و هویت ملی ایرانیان، از جمله کاهش اهمیت جشن‌هایی مانند نوروز، همواره با مقاومت شدید مردم مواجه شده است.

با این حال، حکومت در سال‌های اخیر تلاش کرده تا از حس ملی‌گرایی ایرانیان به نفع خود بهره ببرد و وانمود کند که مخالفان جمهوری اسلامی در خدمت امپریالیسم غربی هستند. زونس این تاکتیک را مشابه روش‌هایی دانست که رژیم‌های اقتدارگرا در کشورهای دیگر نیز به کار برده‌اند.

با این وجود، او باور دارد که مشروعیت ایدئولوژیک جمهوری اسلامی افول یافته است و دیگر کسی در داخل ایران به شعارهای حکومت باور ندارد. از نگاه زونس، این مسئله در نهایت می‌تواند به فروپاشی رژیم از درون منجر شود، مشابه آنچه در سوریه رخ داد؛ جایی که نه‌تنها فشارهای نظامی، بلکه از بین رفتن پایگاه اجتماعی حکومت، باعث سقوط آن شد.

او همچنین ابراز امیدواری کرد که ایران در دهه آینده به سمت یک نظام دموکراتیک حرکت کند. به گفته زونس، پیشینه تاریخی ایران در مقاومت مدنی، سطح بالای تحصیلات در جامعه و دسترسی به رسانه‌های جدید، همگی عواملی هستند که می‌توانند زمینه‌ساز تغییرات اساسی در کشور شوند.