ارزیابی ادعای احمد خاتمی درباره «ریشه داشتن نظام اسلامی در عمق جانها و دلها»
یوحنا نجدی مدیر اجرایی «موسسه ترویج جامعه باز»
احمد خاتمی، عضو مجلس خبرگان رهبری روز ۳۱ خردادماه در همایشی با عنوان «آیین شکرانه حضور ملت در انتخابات» خطاب به کسانی که به گفته وی «با هدف آسیب زدن به انقلاب از حضور پای صندوق رای طفره رفتند» گفت که «این انقلاب و نظام، شجره طیبه و اصل آن ثابت است» و «با این بادها نمیارزد».
به گزارش خبرگزاری ایسنا، او با بیان اینکه «چنین نظامی جنسش از جنس انبیا و امامان است»، گفت که «نظام جمهوری اسلامی ایران ریشه در عمق جانها و دلها دارد».
آیا ادعای او درست است؟ و در حال حاضر حکومت جمهوری اسلامی «ریشه در عمق جانها و دلها»ی مردم ایران دارد؟
در جریان انتخابات اخیر بیش از نیمی از واجدین شرایط رای دادن، از حضور در پای صندوقهای رأی خودداری کردند؛ همچنین نزدیک به چهارمیلیون رای باطله نیز به صندوقها ریخته شد. در کنار همه اینها، گستردگی کارزارهایی همچون «نه به جمهوری اسلامی» و «رأی بیرأی» در فضای مجازی و همچنین اعلام تحریم انتخابات از سوی خانواده بسیاری از قربانیان اعتراضهای دیماه ۱۳۹۶، آبانماه ۱۳۹۸ و شلیک سپاه پاسداران به هواپیمای ۷۵۲ اوکراین همگی از رویگردانی گسترده گروههای مختلف مردم ایران از جمهوری اسلامی خبر میدهند.
از این رو، سخنان احمد خاتمی مبنی بر اینکه «نظام جمهوری اسلامی ایران ریشه در عمق جانها و دلها دارد» ادعایی گمراه کننده است که سعی میکند افکار عمومی را درباره میزان مشروعیت نظام، گمراه کند؛ ادعای خاتمی حتی در مقایسه با سخنان فروردین ماه خود وی نیز سنخیت ندارد؛ او هر رای را «آری مجدد به نظام» توصیف کرده بود.
بر اساس آمارهای رسمی منتشر شده از سوی وزارت کشور، حدود ۳۱ میلیون نفر از افراد واجد شرایط در انتخابات اخیر شرکت نکردند و ۳ میلیون ۷۰۰ هزار رای باطله نیز به صندوقها ریخته شد. میزان آرای باطله حتی از آرای سه نامزد انتخابات نیز بیشتر بوده است. در مجموع، نرخ مشارکت در این دوره از انتخابات ۴۸.۸ درصد اعلام شد که پایینترین نرخ مشارکت در تاریخ انتخابات جمهوری اسلامی محسوب میشود.
اینهمه در حالی است که آمارهای رسمی اعلام شده از سوی جمهوری اسلامی، با تردیدهای جدی روبهروست و به باور بسیاری از کارشناسان و تصاویر و ویدئوهای دریافتی از روز رأیگیری، آمار واقعی مشارکت احتمالاً کمتر از رقم اعلام شده است.
احمد خاتمی حالا درحالی میگوید که «نظام اسلامی ریشه در عمق جانها و دلها دارد»، که خود پیش از برگزاری انتخابات اخیر گفته بود که «هر رأی در انتخابات»، به مثابه «آری مجدد به نظام» است. به این ترتیب، حتی با منطق خود احمد خاتمی نیز بیش از ۳۱ میلیون نفر دستکم از گفتن «آری مجدد» به نظام جمهوری اسلامی خودداری کردهاند.
میزان مشروعیت و ریشه دواندن نظام در «عمق جانها و دلها» البته به سادگی و با برگزاری یک انتخابات آزاد و بدون نظارت استصوابی با حضور همه گرایشهای سیاسی قابل اندازهگیری است؛ موضوعی که نظام جمهوری اسلامی هرگز به آن تن نداده است.
احمد خاتمی در همین سخنرانی، «نیامدن ۲۰ تا ۲۵ درصد مردم در پای صندوق رای» را امری «معمول» توصیف کرده؛ از مشکل «اخلال» و «قطعی» در «دستگاههای هویتسنجش» در شعبههای رأیگیری انتقاد کرده و همچنین گفته که «حداقل ۱۰ درصد از مردم» نیز به دلیل کرونا رای ندادهاند؛ جملاتی که آشکارا از تلاش برای توجیه مشارکت حداقلی مردم در انتخابات اخیر، خبر میدهند.
از این رو، سخنان احمد خاتمی درباره اینکه «نظام اسلامی ریشه در عمق جانها و دلها دارد»، ادعایی گمراهکننده است؛ ادعایی که حتی با سخنان دو ماه پیش خود او نیز سازگار نیست و تلاش میکند تا ذهن مردم را نسبت به معنا و پیام رأی ندادن میلیونها ایرانی در انتخابات اخیر، گمراه سازد؛ پیامی که البته به گوشها رسیده است.