حکمرانی خوب, راستی آزمایی, یادداشت

راستی‌آزمایی سخنان وزیر نفت

راستی‌آزمایی سخنان وزیر نفت مبنی بر افزایش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت با امضای قرارداد ۱۳ میلیاردی

راستی‌آزمایی سخنان وزیر نفت مبنی بر افزایش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت با امضای قرارداد ۱۳ میلیاردی

✍️ بهزاد احمدی‌نیا

در واپسین ساعات سال ۱۴۰۲، جواد اوجی وزیر نفت ایران طی گزارشی که از عملکرد وزارت تحت امرش منتشر کرد، خبر امضای قراردادهایی به ارزش مجموعا ۱۳ میلیارد دلار را داد که هدف اصلی آنها افزایش تولید نفت ایران به میزان ۴۰۰ هزار بشکه است.  این سخنان که همچون دیگر قراردادهایی که در وزارت نفت او امضا شده پر از ابهام و تناقض است، با کمک آمارها و داده‌های موجود، قابل راستی آزمایی هستند.

نخستین ملاک برای سنجش این ادعا آمار تولید فعلی است. در حال حاضر براساس برآورد آخرین گزارش اوپک، ایران ۳ میلیون و ۱۷۰ هزار بشکه نفت در روز تولید می‌کند. نکته مهم این است که ایران ارائه گزارش تولید خود به اوپک را مدتی است که متوقف کرده و این آمار فقط با برآوردها و با استفاده از آمارهای منابع ثانوی به‌دست آمده است. براساس گفته‌های اوجی، این قراردادها قرار است از نیمه‌ی ۱۴۰۳  به بهره‌برداری منجر شوند اما زمان پایان دقیق مجموعه‌ی آنها مشخص نشده. پس زمانی برای رسیدن به حدود ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه تولید اعلام نشده که این دست وزارت نفت برای بازی با آمار را باز می‌گذارد.

دومین نکته این است که چاه‌های نفت ایران قدیمی شده‌اند. میادین و چاه‌های قدیمی برای جبران افت تولید و بازگشت به چرخه نیازمند سرمایه‌گذاری، تکنولوژی و تزریق گاز هستند. این درحالی است که تقریبا هیچکدام از این سه وجود ندارد. درباره کمبود گاز نیازی به توضیح پیچیده نیست، چه اینکه بارها حتی خود مقامات نیز به کمبود گاز اعتراف کرده‌اند. اما درباره‌ی کمبود گاز برای تزریق به چاه‌های نفت رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در آبان‌ماه آمار نگران‌کننده‌ای ارائه داد. بر این اساس، ایران برای حفظ و افزایش تولید خود نیاز به تزریق روزانه ۳۰۰ میلیون متر مکعب گاز به چاه‌های نفت دارد که با تولید ۷۰۰ میلیون مترمکعبی گاز و مصرف بیش از ۸۰۰ میلیون مترمکعبی روزانه در داخل ایران، چیزی برای تزریق باقی نمی‌ماند. بنابر آخرین آمار رسمی ارائه شده از وزارت نفت در سال ۱۳۹۹ روزانه تنها ۲۷ میلیون مترمکعب گاز به چاه‌ها تزریق شده است.

مسئله سوم سرمایه‌گذاری‌ست. برآورد از تعمیر چاه‌های قدیمی یا توسعه چاه‌های جدید میانگین ۱۰ میلیون دلار برای هر چاه است. براین اساس باید طی قراردادهایی که وزیر نفت امضا کرده ۱۳۰۰ چاه حفاری یا تعمیر شود تا تولید به این میزان افزایش یابد. اینجا دو پرسش ادعای وزیر نفت را به چالش می‌کشد. نخست اینکه آیا با این میزان سرمایه‌گذاری (در صورت وجود) آیا مشکلات نفت ایران رفع می‌شود؟ و دوم اینکه آمارهای دقیق چیست و در حال حاضر چه تعداد چاه و با چه بازدهی در حال فعالیت هستند؟

بر اساس برآوردهایی که کارشناسان ارائه کرده‌اند، میزان سرمایه مورد نیاز صنعت نفت ایران بسیار بالاتر از این رقم و ده‌ها میلیارد دلار است. این در شرایطی‌ست که از منابع و امکانات موجود نیز استفاده درست و بهینه نمی‌شود. یکی از سبب‌های این موضوع نداشتن تکنولوژی و دانش مورد نیاز است و دیگری نبود مدیریت و نظارت دقیق و کارشناسی بر پروژه‌هاست.

رئیس هیأت مدیره انجمن شرکت‌های حفاری نفت و گاز ایران در اظهار نظری در دی‌ماه گفت که بازدهی ۱۱۴ دکل حفاری فعال در خشکی در حوزه‌ی نفت در نیمه‌ی نخست سال ۱۴۰۲ به این صورت بوده: حفر ۲۰ چاه و تعمیر ۶۰ چاه دیگر. این درحالی است که با این تعداد دکل باید رقم حفاری به ۳۵۰ تا ۴۵۰ چاه می‌رسید. او تاکید می‌کند که این تعداد دکل در عربستان یا امارات ۳ تا ۴ برابر این رقم بازدهی دارند و همزمان برخی مقامات در وزارت نفت به دنبال خرید دکل‌های جدید هستند.

در پایان یادآوری این نکته ضروری است که خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی در مهرماه مدعی شده بود که تولید ایران ۳/۳ میلیون بشکه در روز است و تا پایان سال ۱۴۰۲ به ۳/۵ بشکه در روز می‌رسد. وعده‌ای که نه‌تنها عملی نشد بلکه قراردادهای تازه‌ای از سوی وزیر نفت امضا شد تا تولید را مقداری کمتر از ۳/۳ میلیون بشکه به نزدیک همان عدد بعد از نیمه‌ی سال ۱۴۰۳ برساند.

همانگونه که پروژه‌ها و قراردادهای ۳۵ ماهه در دولت احمدی‌نژاد بازدهی جز چندین اختلاس و رانت و هدر رفت نداشت، در مجموع این ادعای وزیر نفت نادرست است و تنها اعلامی برای یک رانت و هدر رفت جدید در صنعت نفت و گاز ایران است.

 

 

#نفت #قرارداد #اختلاس #تحریم #دکل #جامعه_باز #جامعه_باز_و_دشمنان_آن

@aposiran