نگاهی به شورش‌های دهه‌های ۶۰ و ۷۰ ایران دهه‌ی ۷۰، پایان ماه عسل ✍️بهزاد احمدی‌نیا   شورش کوی طلاب دهه‌ی ۱۳۷۰ شورش‌های خیابانی علیه جمهوری اسلامی را رنگ و بوی تازه‌ای داد. نخستین اقدام، تقابل میان آستان قدس رضوی و شهرداری مشهد از یک سو و کم‌درآمدترین قشر ساکن مشهد در کوی طلاب از سوی دیگر بود. نهم خرداد ۱۳۷۱ مردم در مقابل بولدوزرها و لودرهایی که برای تخریب کوی طلاب به منظور نوسازی آمده بودند ایستادند و حضور نیروی انتظامی و شلیک به یک دانش‌آموز موجب شد آتش شورش شهر را فرا بگیرد. بسیاری از بانک‌ها و دفاتر آستان قدس رضوی به آتش کشیده شدند. شورش طی یک روز با سرکوب نیروی انتظامی به پایان رسید و سپس ابراهیم رئیسی، دادستان وقت تهران، حکم اعدام ۴ تن از بازداشتی‌ها را صادر کرد و آنها اعدام شدند. شورش اسلامشهر سه سال پس از این حادثه، در پانزده فروردین ۱۳۷۴ یک گروه دیگر از طبقه‌ی فقیر در ایران...

نگاهی به شورش‌های دهه‌های ۶۰ و ۷۰ ایران دهه‌ی ۶۰، سال‌های آرامش و تشویش ✍️بهزاد احمدی‌نیا در نوشتارهای پیشین درباره‌ی تفاوت‌ها و شباهت‌های شورش، جنبش و انقلاب توضیحاتی داده شد. از جمله نکته‌های قابل بررسی در رویدادهای اجتماعی، یافتن شباهت‌ها یا ویژگی‌های مشترک بین پدیده‌های گفته‌شده است. اما باید گفت ویژگی‌های کلیدی هر کدام است که تعیین‌کننده‌ی نوع رویداد خواهد بود. شورش‌ها چند ویژگی مهم دارند. نخست اینکه به‌شدت خشونت‌محور و هیجانی هستند. معمولا از پیش اعلام شده نیستند؛ واکنشی هستند، یعنی در واکنش به یک رویداد رخ می‌دهند و رهبری ندارند. شورش لزوما هدف مشخصی در زمان شروع ندارد. تغییر هرکدام از این ویژگی‌ها می‌تواند منجر به تغییر شورش و تبدیل آن به انقلاب یا حتی جنبش شود اما این نیز قطعی نیست. برای نمونه شورش ممکن است در پاسخ به فراخوان یک گروه یا شخص روی دهد. دهه‌ی ۶۰ شمسی، آرامش پس از تثبیت جمهوری اسلامی دهه‌ی ۱۳۶۰ در ایران برای جمهوری اسلامی که...

راستی‌آزمایی سخنان وزیر نفت مبنی بر افزایش ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت با امضای قرارداد ۱۳ میلیاردی ✍️ بهزاد احمدی‌نیا در واپسین ساعات سال ۱۴۰۲، جواد اوجی وزیر نفت ایران طی گزارشی که از عملکرد وزارت تحت امرش منتشر کرد، خبر امضای قراردادهایی به ارزش مجموعا ۱۳ میلیارد دلار را داد که هدف اصلی آنها افزایش تولید نفت ایران به میزان ۴۰۰ هزار بشکه است.  این سخنان که همچون دیگر قراردادهایی که در وزارت نفت او امضا شده پر از ابهام و تناقض است، با کمک آمارها و داده‌های موجود، قابل راستی آزمایی هستند. نخستین ملاک برای سنجش این ادعا آمار تولید فعلی است. در حال حاضر براساس برآورد آخرین گزارش اوپک، ایران ۳ میلیون و ۱۷۰ هزار بشکه نفت در روز تولید می‌کند. نکته مهم این است که ایران ارائه گزارش تولید خود به اوپک را مدتی است که متوقف کرده و این آمار فقط با برآوردها و با استفاده از آمارهای...

نویسنده: بهزاد احمدی نیا در مجموعه نوشتارهایی که درباره‌ی تغییرات اجتماعی آغاز کرده‌ایم، از این پس به مسیرها و روش‌هایی که یک جامعه برای تغییر مناسبات حاکم بر خود در پیش‌ می‌گیرد خواهیم پرداخت. همچنین از دیدگاه جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی-سیاسی به تشریح ویژگی‌ها، لازمه‌ها و آسیب‌های هر کدام از انواع تغییر خواهیم پرداخت. در نوشتار پیشین «شورش، جنبش، انقلاب- مثلث تغییر از بیرون» به تعریف‌های ابتدایی و تفاوت‌های کلی این سه روش اصلی پرداختیم. اکنون در این نوشتار شما را با اصول، ویژگی‌ها و نتایج شورش آشنا می‌کنیم. شورش یا شوریدنِ جامعه علیه حاکمان یا گروهی خاص در قدرت، یک حرکت معمولا واکنشی، سریع و خشونت‌آمیز است. آنگاه که نارضایتی عمومی در یک جامعه (این جامعه می‌تواند یک منطقه، یک شهر، تمامی یک کشور، یک نژاد خاص یا حتی یک صنف باشد) از سوی قدرت حاکم سرکوب یا نادیده گرفته می‌شود، انباشته شدن این نارضایتی و خشم ناشی از سرکوب و...

شورش، جنبش، انقلاب؛ مثلث تغییر از بیرون نویسنده: بهزاد احمدی نیا آنگاه که نظام‌های سیاسی-اجتماعی در یک جامعه ساختارهای قانونی، مشروعیتی و سازمانی را برای ایجاد تغییر یا تغییرات مورد نظر جامعه نداشته باشند، جامعه این تغییرات را بیرون از قدرت و نظام حاکم پیگیری خواهد کرد. همانگونه که می‌دانیم، در جامعه‌شناسی و به‌طور کلی «علوم انسانی» جامعه به‌عنوان یک موجود زنده درنظر گرفته می‌شود که تمامی ویژگی‌های یک انسان مفرد را به‌صورت یک کل متشکل از انسان‌ها در خود دارد. این موجود زنده بی‌شک همچون هر حیات دیگری، برای ادامه‌ی بقا نیازمند تغییرات و انطابق با شرایط بیرونی و درونی خود است و موظف است موانع موجود بر سر راه این تغییرات را از میان بردارد یا اینکه به زوال و نابودی تن دهد. در مجموعه نوشتارهایی که از این پس در وبسایت جامعه‌ی باز منتشر خواهد شد، به بررسی شباهت‌ها، تفاوت‌ها، لازمه‌ها و نمونه‌های این مثلث خواهیم پرداخت. در وضعیت طبیعی و...

زنان در گذار از دوران پهلوی نویسنده: بهزاد احمدی نیا تاریخ ایران چه در دوران معاصر و چه پیش از آن برای حضور زنان در عرصه‌های اجتماعی فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده است. به‌ویژه پس از ورود اسلام، زنان برای حضور در عرصه‌های اجتماعی و سیاسی چالش‌های بی‌پایانی را پیش‌رو تجربه کرده‌اند و می‌کنند که از هرکدام درس‌هایی برای گام بعدی آموخته‌اند. حضور اجتماعی-سیاسی زنان در جامعه‌ی معاصر با انقلاب مشروطه و همراهی برخی بزرگان قومی زن با مبارزان مشروطه از یک سو و هم‌صدا شدن زنانی از دربار با این جنبش نمایی تازه گرفت. رهبری و حضور زنان در مناسبات اجتماعی از پایگاهی خارج از قدرت با رویدادهای اجتماعی در عصر مدرن از این‌جا آغاز شد و در دوران پهلوی به‌تکامل رسید. رضا شاه، نخستین پادشاه پهلوی که با استفاده از پایگاه اجتماعی روحانیون و سپس نفوذ سیاسی در دربار توانسته بود سلسله‌ی قاجار را منقرض کند، با روی کار آمد...

انتخابات در نظام مشروطه پادشاهی نویسنده: بهزاد احمدی نیا در یک حکومت مشروطه، نظریه سیاسی با ترکیبی منحصر به فرد از سنت، میراث و اصول دموکراتیک مدرن مشخص می‌شود. در حالی که سلطنت نقش‌های نمادین و سراسری خود را حفظ می‌کند، فرآیند انتخابات به عنوان مکانیسمی برای مشارکت شهروندان در حکومت عمل می‌کند. درواقع سنگ‌بنای حکومت مشروطه مانند هر نظام دموکراتیک دیگری «انتخابات» است. از این نظر یک حکومت سلطنت مشروطه با دیگر انواع جمهوری شباهت قابل توجهی دارد ، تفاوت‌ها از آنجا آغاز می‌شود که یکی از ارکان در چارچوب‌ها دست برده و در آنها تغییرات دلخواه خود را ایجاد می‌کند. چارچوب قانون اساسی قبل از هر چیز، مهم است که چارچوب قانونی را که در آن انتخابات در یک حکومت مشروطه عمل می‌کنند درک کنیم. برخلاف یک جمهوری که در آن سرانجام دولت عموماً انتخاب می‌شود، در یک حکومت مشروطه، پادشاه به عنوان سرپرست سراسری، غالباً به عنوان نمادی از پیوستگی، سنت...

راستی آزمایی سخنان مقدم‌فر مبنی بر اینکه: «انتخابات بهترین و منطقی‌ترین راه تغییر است» بهزاد احمدی‌ نیا حمیدرضا مقدم‌فر، کارشناس مسائل سیاسی در ویژه برنامه انتخاباتی «به‌اضافه‌ یک» شبکه اول سیما  که با موضوع دلایل حضور و مشارکت در انتخابات پیش‌روی مجلس برگزار شد، گفت: «مردمی که می‌خواهند بهترین راه را انتخاب کنند و تغییر را انتخاب و ایجاد کنند، باید بدانند که انتخابات بهترین، پذیرفته‌ترین و منطقی‌ترین راه برای تغییر است.» راستی‌آزمایی این ادعای کارشناس صدا و سیما ابعاد مختلفی می‌تواند داشته باشد که در این مطلب نمی‌گنجند اما با بررسی یک مورد از مواردی که یک انتخابات را برای تغییر کارآمد می‌کند می‌توان به نادرستی آن پی برد. در یک نظام مردمسالار (دموکراتیک)، انتخابات شیوه‌ای‌ست که توسط آن مردم نظر خود را برای نوع حکمرانی و اداره‌ی امور روزمره اعلام می‌کنند. در این روند افرادی که نزدیک‌ترین نظر به خواسته‌های عامه‌ی مردم را داراند از طریق صندوق‌های رای انتخاب می‌شوند تا این...

علی‌اکبر ولایتی شش فرزند دارد شامل چهار پسر و دو دختر. محمد و علی‌اصغر ولایتی، سرمایه‌گذاران توسعه املاک و بنیانگذاران شرکت مشاور فنی مهندسی سیف بنا هستند. شرکتی پیمانکاری که در صنعت گاز، نفت و پتروشیمی و توسعه املاک در ایران فعالیت می‌کند. این دو برادر بیش از ۱۶۰۰ واحد در تهران ساخته‌اند، به ویژه در مناطق گران و لوکسی مانندی الهیه و یک مجتمع اداری در ترکمنستان. در ایران، توجه افکار عمومی بارها به خانواده ولایتی جلب شد. برای نمونه در آذرماه سال ۱۳۹۹ حضور محمد و علی‌اصغر ولایتی در استانبول در کنفرانسی مجلل با حضور جردن بلفورت، معروف به «گرگ وال استریت»، بسیار بحث‌برانگیز بود. همان وقت‌ها بود که علی‌اکبر ولایتی، ایرانیان را تشویق می‌کرد تا از حوثی‌های یمن یاد بگیرند که علیه عربستان سعودی می‌جنگند. و این‌که آن‌ها به جای پوشیدن لباس‌های زیبا، لُنگ به خود می‌بندند و «نان خشک» می‌خورند. هر دو پسر ولایتی، مالک یا عضو هیئت...

سلطنت، جمهوری، اقتصاد نگاهی به نقش وحدت نمادین، تداوم سلسله‌ای و توازن قوا در مالکیت خصوصی و اقتصاد شکل حکومت و اثری که ساختار حکمرانی بر رفاه و امور اقتصادی می‌گذارد از جمله پویاترین مباحث در جامعه‌شناسی و اقتصاد است و نقش حکومت‌های سلطنتی در این بین همچنان مورد توجه بسیاری از پژوهش‌هاست. مائورو گوئلن، جامعه‌شناس و پژوهشگر اقتصاد سیاسی در مقاله‌ای مفصل به این موضوع پرداخته که بنیان آن بر اصول اقتصادی و پذیرفته‌شده‌ای از مونتسکیو و آدام اسمیت بنا شده است. در ادامه ترجمه‌ی خلاصه‌ای از این مقاله را می‌خوانید. برداشت اشتباه تاریخی در قرن ۱۹ میلادی جنبش‌ها و تفکراتی که در جوامع منتشر می‌شدند همگی بر این اصل استوار شده بودند که نظام سلطنتی نظامی ضد مردمی، ضد آزادی و ضد مالکیت است و باید با یک نظام جمهوری جایگزین شود تا همه‌ی این موارد اصلاح شوند. علی‌رغم این تفکر و تبلیغات در حالی که در سال ۱۸۰۰ تنها ۱۱ حکومت...