در این گفت‌وگوی چالشی، استیون زونس، پژوهشگر مسائل خاورمیانه، به بررسی رویداد انقلاب ۵۷، شرایط کنونی ایران و اعتراضات اخیر پرداخت.

انقلاب ۵۷ آری یا نه؟

انقلاب ۵۷ آری یا نه؟ در گفت‌وگوی چالشی ساناز بهزادی با استیون زونس، پژوهشگر مسائل خاورمیانه، او به بررسی رویداد انقلاب ۵۷، شرایط کنونی ایران و اعتراضات اخیر پرداخت. زونس در این گفت‌وگو تأکید کرد که برخلاف ادعای برخی از حامیان جمهوری اسلامی، قیام‌های مردمی علیه این نظام ناشی از توطئه‌های خارجی نیست، بلکه مردم ایران خود در حال مبارزه برای آزادی‌شان هستند. او همچنین اشاره کرد که برخلاف دهه‌های گذشته که اعتراضات بیشتر از سوی طبقه متوسط و سکولار در شمال تهران صورت می‌گرفت، اکنون دامنه اعتراضات به طبقات پایین‌تر جامعه و حتی افراد مذهبی نیز کشیده شده است. به گفته زونس، این وضعیت شباهت‌هایی با اروپای شرقی در دهه ۱۹۷۰ دارد، زمانی که مردم دریافتند رژیم‌های کمونیستی نه‌تنها نماینده واقعی سوسیالیسم نبودند، بلکه تنها از این ایدئولوژی به‌عنوان ابزاری برای حفظ قدرت خود استفاده می‌کردند. او معتقد است که بسیاری از ایرانیان نیز به همین نتیجه رسیده‌اند که جمهوری اسلامی...

ادامه مطلب

نظارت بر مردم و سرکوب مخالفان نه تنها بر افرادی که مورد هدف قرار گرفتند تأثیر داشته، بلکه پیامدهای گسترده‌تری برای نقض حقوق بشر در ایران دارد.

تیاندی و کمک به نقض حقوق بشر در ایران

تیاندی و کمک به نقض حقوق بشر در ایران بر اساس قوانین ایران، اقدامات نهادهای دولتی، از جمله سپاه و نیروی انتظامی، در به‌کارگیری فناوری‌های نظارتی برای سرکوب سیاسی، می‌تواند بر اساس منطق امنیت ملی و نظم عمومی توجیه شود. با این حال، قانونی بودن چنین اقداماتی لزوما با استانداردهای بین‌المللی حقوق بشر که ایران از راه معاهدات مختلف به آن متعهد شده است، همخوانی ندارد. به‌کارگیری فناوری‌های نظارتی برای سرکوب مخالفان قانونی و اجرای قوانین حجاب اجباری بدون پارامترهای قانونی واضح برای حفظ حریم خصوصی و حفاظت از داده‌ها احتمالا با قوانین بین‌المللی حقوق بشر، از جمله حق حریم خصوصی، آزادی بیان و همچنین حق برگزاری اجتماع مسالمت‌آمیز مغایرت دارد. استفاده از فناوری‌های نظارتی تیاندی توسط دولت ایران برای سرکوب معترضان و اجرای قانون حجاب اجباری، نگرانی‌های قابل توجهی را در چارچوب‌های حقوقی بین‌المللی، از جمله نقض معاهدات و موافقت‌نامه‌های مورد تأیید سازمان ملل، برانگیخته است. به‌کارگیری این فناوری‌های نظارتی برای اجرای...

ادامه مطلب

این شکل از نفوذ نیازمند زمان بیشتر و جلب اعتماد عمومی است پس باید برنامه‌ریزی و آمادگی پیشین برای آن وجود داشته باشد.

نفوذ، آسان‌ترن راه مقابله با جنبش (بخش دوم)

نفوذ، آسان‌ترن راه مقابله با جنبش (بخش دوم) مأموران محرک در خیابان و رسانه‌ها بهانه‌تراشی می‌کنند ✍️بهزاد احمدی‌نیا در بخش نخست شرح داده شد که «نفوذ» کم‌هزینه‌ترین و مطلوب‌ترین روش دستگاه‌های سرکوب برای مقابله با حرکت‌های اجتماعی است. انواع مختلف نفوذ در سطح‌های مختلف یک حرکت اجتماعی نیز معرفی شدند. همچنین برای شما نوشتیم که در پایین‌ترین سطح سرکوب یعنی برخورد با اعتراضات خیابانی، از دو روش نفوذ استفاده می‌شود. یکی از این دو روش یعنی استفاده از مخبرها بررسی شد و اکنون وارد بخش دوم یعنی مأموران می‌شویم. مأموران محرک واقعیت این است که هر جنبش اجتماعی‌ای با حرکت‌ها و اقدامات مسالمت‌آمیز آغاز شده و توسعه می‌یابد اما برای تبدیل شدن به انقلاب (در معنای جامعه‌شناختی، انقلاب جنبشی پیروز است که ساختارهای سیاسی و اجتماعی را دستخوش تغییرات بنیادی می‌کند) ناگزیر به تقابل با خشونت سرکوب و ارائه‌ی نیروی اجتماعی و فیزیکی قدرتمندتر از نیروی سرکوب است. در بسیاری از موارد بهترین راه برای...

ادامه مطلب

در این بخش، به بررسی عمیق مدل تصمیم‌گیری شهروندان و تأثیر اطلاعات خصوصی و عمومی بر تصمیمات مربوط به شورش و انقلاب می‌پردازیم.

ریاضیات یک انقلاب موفق (بخش دوم)

ریاضیات یک انقلاب موفق چرا خاکستری‌ها انقلابی نمی‌شوند؟ بخش دوم ✍️مهدی شادمهر و دن برنهارد مقاله‌ی پیش‌رو، یک پژوهش دانشگاهی با استفاده از مدل‌های ریاضی برای برآورد وقوع انقلاب در پی یک شورش و احتمال موفقیت آن و همچنین عوامل موثر در پیروزی و شکست است. نتایج به‌دست آمده از این تحقیق که در دو بخش ترجمه و منتشر می‌شود، در برخی موارد شگفت‌انگیز و حتی تعجب‌آور هستند. برای بسیاری شاید قابل تصور نباشد که رویدادهای اجتماعی را بتوان با استفاده از ریاضیات محاسبه و پیش‌بینی کرد. این بخش از جامعه‌شناسی را دانش مدل‌سازی می‌نامند. در این روش هر داده‌ی اجتماعی مانند «میزان استفاده‌ی هر فرد از اینترنت» را با یک مقیاس ریاضی نامگذاری کرده و سپس با استفاده از فرمول‌های مرتبط ریاضی می‌توان تاثیر آن در یک رویداد مشخص را محاسبه کرد. در جامعه‌شناسی از این روش‌ها برای تحقیق درباره‌ی آنچه در جامعه جریان دارد و برآورد آنچه پیش‌رو است استفاده می‌شود. مانند هر...

ادامه مطلب

در این نوشتار که برگردانی از مقاله‌ای دانشگاهی درباره‌ی رهبری حرکت‌های اجتماعی است، به جایگاه و وظایف یک رهبر در جریان اعتراضات می‌پردازیم.

رهبر، فراتر از فرمانده 

رهبر، فراتر از فرمانده  جایگاه و وظایف رهبری یک جنبش چیست؟  نوشته: مارشال گنز و لیز مک‌کنا برگردان: بهزاد احمدی‌نیا در جامعه‌شناسی و به‌طور کلی در علوم انسانی استفاده از واژگان امری حیاتی‌ است. برخلاف تبلیغات و روزنامه‌نگاری زرد، واژگان در این عرصه بیانگر نقش‌ها، مسیرها و نتایجی‌اند که می‌توانند در سرنوشت یک یا چند ملت اثرگذار باشند. پیش از این درباره‌ی تفاوت‌های انواع اعتراضات اجتماعی از شورش، جنبش و انقلاب گرفته تا ارکان مختلف این رویدادها نوشته‌ایم. در این نوشتار که برگردانی از مقاله‌ای دانشگاهی درباره‌ی رهبری حرکت‌های اجتماعی است، به جایگاه و وظایف یک رهبر در جریان اعتراضات می‌پردازیم. این نوشتار نخستین‌بار در وب‌سایت «ایده‌هایی برای جنبش» منتشر شده و در آن مارشال گنز و لیز مک‌کنا به بررسی آنچه رهبری یک جنبش اجتماعی برعهده دارد می‌پردازند. مقاله با این رویکرد کلی همراه است که یک رهبر باید به معنی واقعی کلمه راهبری حرکت را برعهده داشته باشد و نباید فقط در نقش...

ادامه مطلب

هر چند هر جنبشی را باید در جغرافیای زمانی و مکانی آن فهمید اما براساس تاریخ جنبش‌ها، می‌توان عناصر کلیدی انقلاب ها را دسته‌بندی کرد.

کدام عوامل زمینه‌ساز انقلاب‌ها می‌شوند؟

کدام عوامل زمینه‌ساز انقلاب‌ها می‌شوند؟ هر چند هر جنبشی را باید در جغرافیای زمانی و مکانی آن فهمید اما براساس تاریخ جنبش‌ها، می‌توان عناصر کلیدی انقلاب‌ها را اینگونه دسته‌بندی کرد: نارضایتی عمومی: افزایش نارضایتی از حکومت به سبب‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی. ایده انقلابی: به‌وجود آمدن ایده‌ای که می‌تواند در مقابل وضع فعلی قرار گیرد و جهان تازه‌ای را بیافریند. رهبری انقلاب: ظهور مخالفانی که ایده‌های انقلابی دارند، به‌ویژه فردی که مخالفان را متحد می‌کند. سازماندهی اجتماعی: استفاده از شبکه‌های مذهبی و اجتماعی، صنعتی و... برای سازماندهی اعتراضات. ضعف حکومت: ناتوانی رژیم در پاسخگویی مؤثر به اعتراضات و خواسته‌های مردمی. حمایت بین‌المللی: کاهش پشتیبانی قدرت‌های خارجی از حکومت مستقر و تمایل به گذار از آن از راه بایکوت و فشار حداکثری به آن حکومت. اعتصابات گسترده: فلج شدن اقتصاد کشور در اثر اعتصابات سراسری. استفاده از رسانه: بهره‌گیری از رسانه‌های جمعی برای گسترده کردن تفکر و ایده انقلابی.   #جامعه_باز

ادامه مطلب

سیاست‌گذاری سازمان‌های سیاسی و جنبشی

سیاست‌گذاری سازمان‌های سیاسی و جنبشی آِیا تا به حال اتفاق افتاده است که برای تغییر ایده یا معرفی ایده سازمان خود دچار مشکل شوید؟ یکی از ابزارهای مفید برای حل مشکل سازمان شما آشنایی با ابزار پنجره اورتون (Overton Window) است. پنجره اورتون مفهومی است که به طیف ایده‌ها و سیاست‌هایی اشاره دارد که در هر زمان معین در فضای عمومی و سیاسی قابل قبول و مورد پذیرش هستند. این مفهوم به سازمان‌های سیاسی و جنبشی کمک می‌کند تا ایده‌ها و سیاست‌های خود را به گونه‌ای مدیریت کنند که بتوانند پذیرش عمومی بیشتری کسب کنند. در گام نخست، باید موقعیت فعلی ایده‌ها و سیاست‌های سازمان‌های سیاسی و جنبشی خود را مشخص کنید. اینکه آیا ایده‌ی شما در حال حاضر برای مردم یا نهادهای بین المللی و دولت‌مردان در مرحله «غیرقابل تصور»، «رادیکال»، «قابل قبول»، «معقول»، «متداول» یا «سیاست رسمی» قرار دارد. در گام بعدی با تحلیل روندها، تغییرات افکار عمومی و تحولات سیاسی می‌توانید موقعیت سازمان و...

ادامه مطلب

قیام مهسا مستقیما حکومت جمهوری اسلامی و مهمترین رکن حکمرانی اجتماعی آن یعنی پیاده‌سازی اسلام را نشانه گرفته بود.

قیام مهسا بدون سازمان‌دهی سازمان یافت (بخش دوم)

قیام مهسا بدون سازمان‌دهی سازمان یافت (بخش دوم) ✍️بهزاد احمدی‌نیا پس از آتش که این‌بار سوزاننده‌ی نماد حجاب در خیابان‌های ایران بود، نوبت به رسمی کهن از دل تاریخ باستانی ایران رسید. بریدن گیسوان از جمله رسومی‌ست که حتی هرودوت، تاریخ‌نگار پیش از مسیح یونان نیز از آن به‌عنوان آیینی برای عزاداری ایرانیان یاد کرده است. فردوسی در شاهنامه: «برید و میان را به گیسو ببست»، حافظ: «گیسوی چنگ ببرید به مرگ می ناب» و خاقانی و دیگر شعرای ایران نیز از این روش برای بیان حجم بالای اندوه یاد کرده‌اند. در جریان خیزش مهسا نیز زنان به‌صورت خودجوش اقدام به بریدن گیسوان کردند و شاید برای نخستین‌بار این آیین عزاداری به آیین خشم و مبارزه پیوند زدند. بزرگترین نقطه‌ی قوت شورشی که به‌نام مهسا امینی شکل گرفت، خودجوش و مردمی بودنِ آن بود. یکی از جلوه‌های زیبا و موفق آن را در #برای و سپس موسیقی آن می‌توان دید. همین ویژگی طی دو...

ادامه مطلب

قیام مهسا، قیامی بود که بدون سازمان‌دهی سازمان یافت. قیامی که بدون هیچ رهبری آغاز شد اما توانست تا کوچک‌ترین روستاهای ایران را در برگیرد.

قیام مهسا بدون سازمان‌دهی سازمان یافت (بخش نخست)

قیام مهسا بدون سازمان‌دهی سازمان یافت (بخش نخست) ✍️بهزاد احمدی‌نیا قیام، خیزش یا شورش هر سه در ادبیات سیاسی-اجتماعی یک معنی را می‌رسانند اما زمانی که با نام مهسا همراه می‌شوند، پدیده‌ای بی‌سابقه در ایران را رقم می‌زنند. رویدادی که در پایان تابستان ۱۴۰۱ در پی قتل مهسا امینی در ایران رخ داد، گوشه‌ای تازه در تاریخ معاصر ایران آفرید که در این نوشتار به نقاط اوج و قدرت آن می‌پردازیم. در بخش پیشین بررسی شورش ۱۴۰۱ به نقطه‌ی آغاز آن یعنی پوشش خبری و اطلاع‌رسانی درست پرداختیم. این آغاز درواقع بنیان نخستین نقطه‌ی قوت قیام را بنا نهاد. بین ۲۲ شهریور ۱۴۰۱ که مهسا در ایستگاه متروی حقانی (جهان‌کودک) تهران به خاطر بدحجابی بازداشت شد تا شامگاه ۲۶ شهریور که بدن بی‌جان او در سقز دفن شد، نامش تقریبا سراسر جهان را فراگرفته بود. ایستادگی، ایستادگی می‌آورد در کنار اطلاع‌رسانی به‌موقع، درست و کامل از سوی روزنامه‌نگاران متعهد، یک عامل دیگر نیز در توجه...

ادامه مطلب

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار جماران گفت: هر روز شکاف‌های عمیق‌تری بین ایدئولوژی حاکم با مردم می‌بینیم

هر روز شکاف‌های عمیق‌تری بین ایدئولوژی حاکم با مردم می‌بینیم

رئیس انجمن جامعه شناسی ایران: هر روز شکاف‌های عمیق‌تری بین ایدئولوژی حاکم با مردم می‌بینیم سعید معیدفر، رییس انجمن جامعه‌شناسی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار جماران گفت: «هر روز جامعه از سبک زندگی ای که حکومت می‌خواهد اعمال کند، فاصله بیشتری می‌گیرد. یعنی هر روز فاصله و شکاف‌های عمیق‌تری بین ارزش‌ها و هنجارهای حاکمیت با مردم می‌بینیم. نتیجه چیست؟ سال 1401 به طور جدی نتیجه‌اش را دیدیم، اما به نظر می‌رسد که یک نوع فراموشی در بخش هایی از حاکمیت وجود دارد.» رئیس انجمن جامعه شناسی ایران با تأکید بر شکست پروژه یک‌دست‌سازی حکومت گفت: «یکدست‌سازی پروژه‌ای است که حکومت‌های ایدئولوژیک دنبال کرده‌اند. یعنی تلاش داشته‌اند که همه مردم را یک مدل ببینند و دیگر تنوع فرهنگی، ارزشی، هنجاری و سبک زندگی را نبینند. طبیعتا این پروژه همه جا شکست خورده است. یعنی علی‌رغم اینکه حکومت‌های ایدئولوژیک با تمام قوا، زور و فشار از بالا تلاش کرده‌اند که پروژه یکدست‌سازی را دنبال...

ادامه مطلب