راستی‌آزمایی ادعای محمد دادکان: «استقلال و پرسپولیس قبل از انقلاب حرفه‌ای بودند»
نیلوفر غلامی، همکار ارشد در موسسه ترویج جامعه باز
محمد دادکان، رئیس اسبق فدراسیون فوتبال روز ۲۴ دی‌ماه ۱۴۰۰ در گفتگوی زنده با برنامه تلویزیونی ورزشگاه با اشاره به ماجرای حذف استقلال و پرسپولیس تهران از لیگ قهرمانان آسیا گفت: «پرسپولیس و استقلال پیش از انقلاب حرفه‌ای بودند و همه چیز داشتند، آمدیم و همه چیز را از این دو تیم گرفتیم و دست و پایشان را بستیم».
آیا ادعای محمد دادکان درست است؟
باشگاه فوتبال استقلال تهران یا تاج را «پرویز خسروانی» در روز تولد ۲۳ سالگی‌اش در سال ۱۳۲۴ تأسیس کرد. باشگاه پرسپولیس نیز توسط علی عبدُه، مشت‌زن وبوکسور ایرانی در دی ماه ۱۳۴۲ تاسیس شد. هر دو باشگاه در کارنامه خود دوران درخشان و پر افتخاری را چه در فوتبال ایران و چه در آسیا ثبت کرده‌اند.
بعد از انحلال لیگ کشوری در شهریور ۱۳۵۷ که یک دهه به طول انجامید، هر دو باشگاه تحت فشار انقلابیون قرار گرفتند، برای نمونه، کاخ مرکزی باشگاه تاج (استقلال کنونی) و موزه آن توسط انقلابیون به سردستگی ابراهیم میرزایی در سال ۱۳۵۷ مورد سرقت قرار گرفت. همچنین انقلابیون قصد مصادره باشگاه تاج را داشتند که با مقاومت تنی چند از بازیکنان سرشناس آن از جمله ناصر حجازی، حسن روشن، منصور پورحیدری و جمعی از هواداران این تیم موفق به این کار نشدند، اما بسیاری از اماکن ورزشی این باشگاه به سازمان تربیت‌بدنی و تبلیغات اسلامی وا‌گذار شدند و نام این باشگاه در فروردین ۱۳۵۸ به استقلال تغییر پیدا کرد.
باشگاه فوتبال پرسپولیس نیزدر سال ۶۵ مصادره و تحت مالکیت بنیاد مستضعفان قرار گرفت. از اولین اقدامات مالک جدید می توان به تغییر نام این باشگاه به «پیروزی» اشاره کرد. این باشگاه با فشار مدیران انقلابی‌اش تعدادی از بازیکنان مخالف تغییر نام باشگاه را به بهانه حاضر نشدن در بازی با تیم هما در جام باشگاه‌های تهران، کنار گذاشت. اما اعتراض بازیکنان به تغییر نام این باشگاه در همان زمان و به کارگیری نام «پرسپولیس» توسط هوادارانش موجب شد، سرانجام در سال ۱۳۹۱ نام این باشگاه به طور رسمی دوباره به «پرسپولیس» تغییر یابد.
فوتبال زنان
باشگاه تاج (استقلال کنونی) اولین تیم دختران را در ایران تشکیل داد. اولین مسابقه فوتبال زنان در ایران نیز بین دو تیم تاج و دیهیم (از تیم‌های پایه تاج) در دو نیمه ۳۰ دقیقه‌ای در ۲ بهمن ۱۳۴۹ برگزار شد. بعد از ابتکار تیم تاج، تیم‌های دیگر از جمله دیهیم و عقاب و پرسپولیس تیم‌های زنان خود را تشکیل دادند.
فدراسیون فوتبال نیز بعد از این اقدام به تشکیل تیم فوتبال زنان در ایران رای داد و به این ترتیب نخستین تیم ملی فوتبال زنان در ایران تاسیس شد. اما با پیروزی انقلاب ۵۷ و روی کار آمدن جمهوری اسلامی، تا دو دهه بعد از انقلاب، فوتبال زنان در ایران به‌دست فراموشی سپرده شد.
هر دو باشگاه ورزشی تاج و پرسپولیس در دوران حکمرانی شاهنشاهی پهلوی دارای ورزشگاه‌ها و باشگاه‌های متعددی در سراسر کشور بودند. برای نمونه باشگاه تاج دارای ۵ باشگاه و دو فروشگاه ورزشی در تهران و ۶۶ باشگاه در شهرستان‌ها بود. تاج همچنین در کشورهای ترکیه و قطر نیز دارای باشگاه‌ها و دارایی‌هایی از جمله یک ملک دو هزار متری بود که با انقلاب ۵۷ این اماکن از مالکیت باشگاه خارج شدند.
مدیریت دولتی جایگزین مدیریت خصوصی
جمهوری اسلامی برای تثبیت خود این دو باشگاه ورزشی را، همچون سایر نهادهای خصوصی در ایران، تحت تملک درآورد. انتخاب مدیران باشگاه‌های فوتبال با پررنگ شدن نقش سپاه در عرصه‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی، در دو دهه اخیر، تحت نفوذ حکومت و با حضور سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، صورت می‌گیرد. از اواخر دهه ۱۳۷۰ مدیریت بسیاری از سمت‌های فوتبالی از ریاست سازمان لیگ تا مدیرعاملی باشگاه‌های فوتبال به‌جای نیروهای متخصص و حرفه‌ای به سرداران سپاه سپرده شد تا نه تنها زمینه را برای ورود نیروهای دلباخته حکومت اسلامی هموار کنند بلکه جریان مالی این باشگاه‌ها را تحت نظارت و کنترل خود داشته باشند.
حضور سپاه عرصه فوتبال ایران را مملو از فساد افسار گسیخته‌ای ساخته که هر از چند گاهی اخبار و افشاگری‌هایی در مورد آن به گوش می‌رسد؛ نمونه‌وار می توان به عضویت مفسد اقتصادی مهدی شریفی نیک نفس در هیات مدیره تیم استقلال و بازداشت مهدی خواجه‌وند، معاون حقوقی سابق باشگاه پرسپولیس به‌اتهام فساد و مشکلات مالی باشگاه‌ها اشاره کرد.
محرومیت دو تیم استقلال و پرسپولیس با توجه مشکلات مالی، بدهکاری داخلی و خارجی و همچنین بدهی سنگین دو باشگاه به نظام مالیاتی، به همراه تیم گل‌گهر سیرجان از حضور در لیگ قهرمانان آسیا را می‌توان از دیگر دستاوردهای مدیریت امنیتی و غیر تخصصی در فوتبال ایران برشمرد. بر اساس تصمیم کمیته مستقل کنترل کنفدراسیون فوتبال آسیا، مجوز حضور این سه باشگاه به‌دلیل نداشتن مجوز حرفه‌ای مطابق بندهای ۱۴.۴ و ۱۴.۵ اساسنامه صدور مجوز حرفه‌ای برای باشگاه‌های فوتبال، لغو شد و AFC از هر دو باشگاه پرسپولیس و استقلال بیش از چهارصد صفحه ایراد گرفته است. از سوی دیگر آغاز روند خصوصی سازی دو باشگاه که حمید سجادی وزیر ورزش دولت ابراهیم رئیسی، ادعا می‌کند، «قول مکتوب آن را به کنفدراسیون فوتبال آسیا داده» همچنان مسکوت است.
همچنین بر اساس اعلام کمیته مستقل کنترل AFC سه باشگاه استقلال، پرسپولیس و گل‌گهر سیرجان نتوانسته‌اند معیارهای ضروری مطابق بندهای ۳.۱ و ۳.۲ اساسنامه صدور مجوز برای باشگاه در AFC را فراهم کنند و مطابق آن نباید اجازه ورود به لیگ قهرمانان آسیا در سال ۲۰۲۲ را داشته باشند.
افتخارات باشگاهی
بررسی افتخارات باشگاه استقلال نشان می‌دهد این تیم اولین قهرمانی خود در باشگاه‌های آسیا را که یکی از باارزش‌ترین عناوین این باشگاه محسوب می‌شود، در سال ۱۳۴۹ به‌دست آورده است، باشگاه پرسپولیس نیز در سال‌های ۱۳۵۰، ۱۳۵۲ و ۱۳۵۴ قهرمان باشگاه‌های ایران شده است.
بنابراین می‌توان ارزیابی کرد که ادعای محمد دادکان، بازیکن سابق تیم ملی و رئیس اسبق فدراسیون فوتبال ایران، مبنی بر «حرفه‌ای بودن دو تیم استقلال و پرسپولیس پیش از انقلاب» درست است.
