راستی آزمایی سخنان وزیر نفت مبنی بر:
تولید نفت تا پایان سال به ۴ میلیون بشکه در روز می‌رسد
جواد اوجی وزیر نفت در نشست خبری مشترک گفت: «تولید نفت را از ۲.۲ به ۳.۶ میلیون بشکه در روز افزایش دادیم و برنامه‌ریزی شده تا تولید نفت در سال ۱۴۰۳ به ۴ میلیون بشکه در روز برسد.» این اظهارات که نمونه‌های زیادی در روزهای منتهی به انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری دارد در شرایطی‌ست که آمار و نمایه‌های اقتصادی ایران و همچنین آمارهای منابع ثانوی خارجی آنها را تایید نمی‌کند. برای راستی‌آزمایی تنها همین بخش از سخنان وزیر نفت، نگاهی به داده‌های رسمی جمهوری اسلامی و دیگر منابع خواهیم داشت. یادآوری این نکته ضروری‌ست که سخنان وزیر نفت در این نشست، مملو از اعداد و آمارها و ادعاهایی بود که مخدوش و حتی دارای اشتباهات مقیاسی بودند.
نخستین منبع مورد بررسی، داده‌های اوپک است. سازمان کشورهای صادر کننده‌ی نفت که ایران از بنیان‌گذاران آن است هر ماه میزان تولید و صادرات اعضای خود و رقبایش را در گزارشی منتشر می‌کند. جمهوری اسلامی از سال ۲۰۲۲ ارائه‌ی هرگونه آماری به اوپک را متوقف کرده اما این سازمان یک جدول مخصوص داده‌های منابع ثانوی دارد. در این جدول که بیست روز پیش منتشر شده، آخرین برآورد از میزان تولید نفت ایران ۳ میلیون و ۲۶۰هزار بشکه براساس میزان مصرف داخل و برآورد نفت بارگیری شده از ایران برای صادرات تنظیم شده است.
از سوی دیگر، براساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی که از سوی خبرگزاری مهر منتشر شده، تولید نفت ایران در اردیبهشت ماه ۳ میلیون ۳۰۰ هزار بشکه بوده است. پرسش اینجاست که بدون استفادهاز تکنولوژی‌های روز و در کمبود گاز برای تزریق به چاه‌ها، چگونه طی یک ماه ۳۰۰ هزار بشکه به این میزان افزوده شده است؟
در بخشی از این نشست، اوجی مدعی شده که افزایش صادرات ایران در دولت رئیسی به‌دنبال افزایش تولید بوده است. او که در بخش دیگری خود به ذخایر نفت روی دریا و خشکی در دولت پیشین اشاره می‌کند، میزان این ذخایر را با تقریب ۱۰ میلیون بشکه ذکر و در عدد کلی نزدیک به ۱۰۰ میلیون بشکه را نادیده می‌گیرد. بنابر گزارش رویترز در بهمن ۱۴۰۰ که تسنیم نیز آنرا منتشر کرده، دولت رئیسی نزدیک به ۱۳۰ میلیون بشکه نفت و میعانات گازی در نفت‌کش‌ها روی دریا و در مخازن خشکی از دولت پیشین تحویل گرفت. این ذخایر طی دوسال نخست دولت رئیسی به قیمتی نامعلوم به مشتری‌ای نامعلوم تحویل داده شد. مشخص نیست این صادرات به چه قیمتی بوده و آیا پول آن نقد به ایران منتقل شده یا خیر؟ این گزارش نشان می‌دهد ادعای افزایش تولید نفت در این دوسال با استناد به صادرات، دروغی بزرگ است.
ادعای ظرفیت تولید بیش از ۴ میلیون بشکه نفت در روز، از نخستین روزهای دولت رئیسی مطرح بوده و برای آن بودجه و جلسات متعدد اختصاص یافته است. از جمله در سال ۱۴۰۱ نیز این ادعا از سوی معاون وزیر نفت مطرح شده بود که تا پایان آن سال این امر محقق می‌شود اما نشد.
آخرین دلیل در بررسی ابزار کار مشخص می‌شود. برای افزایش تولید نفت در هر کشوری در جهان، نیاز به فعال شدن تعداد بیشتری دکل حفاری نفت و گاز وجود دارد. شمارش دکل‌های فعال یکی از آمارهای مهم در داده‌های نفت و گاز محسوب می‌شود. دکل‌های فعال ایران در دیماه ۱۴۰۲ به گفته‌ی هدایت‌الله خادمی، نماینده‌ی اصولگرای مناطق نفت‌خیر ۱۱۴ عدد بوده و در گزارش اخیر اوپک نیز ۱۱۷ عدد برآورد شده است. از سوی دیگر خادمی در مصاحبه‌ی خود با قطعیت و عدد و رقم اعلام می‌کند که بازدهی دکل‌های فعال هم یک‌سوم توان واقعی آنهاست. این بدان معنی‌ست که از نظر ابزار هم رسیدن به تولید ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار بشکه امروز و بیش از ۴ میلیون بشکه در سال ۱۴۰۳غیرممکن خواهد بود.
در مجموع ادعای وزیر کاملا نادرست است.
نکته: دیدگاه‌های ابراز شده در این نوشتار لزوماً بازتاب سیاست‌های «موسسه ترویج جامعه باز» نمی‌باشد.
