راستی‌آزمایی ادعای ایرنا درباره‌ی نفوذ ۱۳۷درصدی اینترنت در ایران
خبرگزاری ایرنا در خبری مدعی شد با عبور کاربران اینترنت در ایران از مرز ۱۱۶ میلیون و ۵۰۰ هزار، ضریب نفوذ اینترنت در کشور به ۱۳۷درصد رسیده است. این بدان معنی‌ست که به‌ازای هر ایرانی ۱/۳۷ نفر از اینترنت استفاده می‌کنند.
نخستین پرسش این است که چگونه در کشوری که ۸۵ میلیون نفر جمعیت دارد، ۱۱۶ میلیون کاربر وجود دارد اما برای راستی‌آزمایی این ادعا کافی‌ست تعریف ضریب نفوذ، کاربرد آن و تعریفی که دولت ایران از کاربر اینترنت دارد را بدانیم تا مشخص شود مشکل این اعداد چیست؟
ضریب نفوذ یک عبارت تجاری‌ست که در بازاریابی و بازارسنجی مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای محاسبه‌ی آن باید ابتدا تعریف کرد که گزاره‌ای که می‌سنجیم شامل چه کسانی می‌شود و سپس عدد به‌دست آمده را بر کل جامعه‌ی مورد بررسی تقسیم کنیم.
تعریف کاربر اینترنت در نقاط مختلف دنیا متفاوت است. در سال ۲۰۰۰ (۲۳ سال پیش) در اروپا کاربر اینترنت به کسی گفته می‌شد که حداقل ۱۵ سال سن داشته و در طول یکسال گذشته حداقل یکبار در هر محلی (کار، تحصیل یا منزل) به نت متصل شده باشد. از سال ۲۰۰۳ این تعریف به این شکل تغییر کرد که هر فرد بالای ۶ سال که در سه ماه اخیر حداقل یکبار به اینترنت متصل شده باشد.
آخرین تعریف بانک جهانی نیز شامل هر فردی‌ست که در سه ماه گذشته به هر شکلی (تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی، بازی‌ها یا …) از اینترنت استفاده کرده باشد.
با تعریف دولت آمریکا، ضریب نفوذ اینترنت در آمریکا در سال ۲۰۲۲ کمی بیش از ۹۲ درصد بوده حال آنکه تعریف دولت آمریکا هر فردی که در ۳ روز اخیر از اینترنت استفاده کرده را شامل می‌شود.
با این حساب و باتوجه به تعریف کاربر اینترنت، اساسا آماری بیش از ۱۰۰ درصد بی‌معنی خواهد بود و ایرنا نیز تعریفی برای جامعه آماری خود ارائه نداده است.
از سوی دیگر مشکلاتی که برای دانشجویان و دانش‌آموزان و نرم‌افزار و سامانه‌ی شاد در زمان قرنطینه پیش آمد نشان می‌دهد حتی اگر عدد ۱۳۷ درصد معنی‌دار باشد به این معنی نیست که نت برای تمام ایرانیان و به میزان یکسان در دسترس است.
در مجموع می‌توان نتیجه گرفت ارائه‌ی اعداد و آمار بدون تعریف مشخص فقط برای گمراه‌سازی افکار عمومی و تبلیغات است و این ادعا در بهترین حالت ادعایی اشتباه‌برانگیز است.
نمونه‌ی دیگر دستکاری آماری با اهداف تبلیغاتی را می‌توان در تعریف شغل و شاغل در قانون جمهوری اسلامی یافت که در آن حتی کار کردن بدون مزد هم شاغل بودن محسوب می‌شود.
#اینترنت #نفوذ
@aposiran
