راستی‌آزمایی ادعای بانک مرکزی مبنی بر رشد ۳/۷درصدی اقتصاد
بهزاد احمدی‌نیا
پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی ایران در بخش خبر ساعت ۱۴ روز ۲۲ اسفند ۱۴۰۱مدعی شد که رشد اقتصادی نسبت به قیمت پایه سال ۹۵ معادل ۵/۳ درصد بوده است. در بخش‌های دیگر این گفتگو، رشد اقتصادی را خوب و پایدار توصیف و تورم را در بهمن امسال معادل ۴۳/۶ اعلام کرد.
برای بررسی درستی این ادعا، نگاهی به عوامل مهم در تعیین رشد اقتصادی و داده‌های عینی در اقتصاد ایران می‌اندازیم.
برای محاسبه‌ی این رشد فرمول‌های متفاوتی وجود دارد که دقت و میزان تطبیق آنها با واقعیت متفاوت هستند. ساده‌ترین این فرمول‌ها براساس مقایسه تولید ناخالص ملی در دو تاریخ مختلف به‌‌دست می‌آید؛ محاسبه‌ای که به‌دلیل درنظر نگرفتن تورم و توانایی دسترسی به خدمات و رفاه، تطبیقی با وضعیت اقتصادی جامعه ندارد.
از جمله موارد مهم در بررسی رشد اقتصادی، میزان سرمایه‌گذاری، بهره‌وری، قدرت خرید پول ملی و حتی میزان شادی و برخورداری افراد در جامعه است. با درنظر گرفتن هرکدام از این عوامل، اقتصاد ایران نه‌تنها روند روبه‌رشد نداشته بلکه کوچکتر از پیش شده است.
نمودارهای بانک جهانی نشان می‌دهد تنها در بخش GDP یا همان تولید ناخالص ملی که در ایران کاملا مبتنی بر قیمت و میزان صادرات نفت است، رشد سالانه در سال ۲۰۲۱ به میزان ۴/۷دیده می‌شود اما برای سال ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ این مقدار کاهش یافته و به ۱/۷ رسیده است.
از سوی دیگر، داده‌های جزئی‌تر در سایت تریدینگ اکونومی حتی برای تولید ناخالص ملی نیز رشد منفی ۵/۷ درصد را ثبت کرده است. این داده‌ها با درنظر گرفتن رشد ارزش پول ملی یا همان قدرت خرید افراد تنظیم شده‌آند.
در مجموع بانک مرکزی ایران با معیار گرفتن تولید ناخالص ملی در شش سال پیش و با خارج کردن عوامل مهمی چون قدرت خرید و تورم، با آمارسازی تلاش می‌کند وضعیت اقتصادی را رضایت‌بخش اعلام کند و ادعای معاون بانک مرکزی درباره‌ی رشد اقتصادی، نادرست است.
@aposiran
