راستی آزمایی سخنان یک مقام وزارت بهداشت
۷۰ درصد بزرگسالان تهران دچار چاقی هستند
بهزاد احمدی‌نیا
فریدون عزیزی، رییس پژوهشکده غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره‌ی برگزاری چهاردهمین کنگره بین المللی بیماری های غدد درون ریز و متابولیسم گفت: «حدود ۶۰ درصد از افراد بالای ۲۰ سال جامعه مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند که در کلان شهر تهران این رقم به ۷۰ درصد می رسد؛ چاقی کل بدن در خانم ها شایع تر و چاقی شکمی در مردها شیوع بیشتری دارد که این چاقی شکمی عامل مهمی در پیدایش بیماری های قلبی و عروقی است.»
برای راستی‌آزمایی این سخنان باید به اصلی‌ترین علل چاقی به‌ویژه در سنین پایین بپردازیم.
بنابر آمارها و تحقیقات انجام شده، فقر غذایی یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز چاقی به‌ویژه در سنین پایین است. این فقر غذایی دارای دو وجه اصلی‌ست: تغذیه نامناسب که در آن میزان زیادی غذاهای فراوری شده (مانند فست فود) و شیرینی‌ها وجود دارد و دوم کاهش میزان پروتئین، ویتامین و مواد معدنی در برنامه‌ی غذایی که ناشی از فقر و دسترسی نداشتن به این منابع در غذاهای تازه است.
۱۰ ماه پیش از برگزاری این کنگره، کنگره تغذیه کودکان و نوجوانان در ایران برگزار شد که علی‌اکبر سیاری، رئیس انجمن تغذیه کودکان ایران درباره‌ی آن کنگره گفته بود: «سوءتغذیه باعث کمبود ریز مغذی‌ها مانند آهن و روی، مواد پروتیینی و قندی در کودکان شده و منجر به بروز بیماری‌هایی متابولیک می شود.» او همچنین افزود: «بیشترین سو تغذیه کودکان در سیستان و بلوچستان، هرمزگان و جنوب کرمان وجود دارد و چاقی نیز در گیلان شایع تر است.» وی از جمله مهمترین عوامل در سوء تغذیه، چاقی و بیماری‌های مرتبط را دریافت نکردن ریز‌مغذی‌ها و ناتوانی مادران در شیردهی و استفاده از شیرخشک ذکر کرده بود.
همزمان سایت اقتصاد ۲۴ با پرداختن به خبری مرتبط و همزمان با این اظهارات به نقل از یکی دیگر از مقامات وزارت بهداشت نوشته بود که ۵۰ تا ۷۰ درصد از زنان مبتلا به کمبود ویتامین D هستند که منجر به پوکی استخوان می‌شود.
نگاهی به سبد مصرف روزانه‌ی خانوارهای ایرانی در سال‌های اخیر کلید این معما را در اختیار ما می‌گذارد. براساس آمار جهانیکه بهار امسال منتشر شد، ایران در کنار لبنان،زیمبابوه و آرژانتین رتبه‌های نخست تا چهارم تورم مواد غذایی را در اختیار دارند. در این بین لبنان رتبه‌ی نخست با ۳۵۰ درصد و ایران رتبه‌ی چهارم با ۷۸ درصد را به خود اختصاص داده‌اند.
براساس آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده، مصرف سرانه‌ی گوشت قرمز در ایران از ۱۳ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰ به ۶ کیلوگرم در سال ۱۴۰۰ رسیده و در دهک‌های پایین جامعه این سرانه به ۳ کیلوگرم کاهش یافته است. این درحالی‌ست که در کشورهای توسعه یافته میزان مصرف سرانه‌ی گوشت قرمز تا ۴۰ کیلوگرم در سال است و کشور همسایه یعنی ترکیه که رتبه‌ی بعد از ایران در نرخ تورم مواد غذایی را دارد، مصرف سالانه‌ی ۲۷ کیلوگرم در سال را به ازای هر نفر ثبت کرده است.
در بازار لبنیات نیز مصرف سرانه طی این سال‌ها نصف شده و ویتامین‌ها و پروتئین‌ها و حتی تنقلات نیز از سبد معیشتی خانوارهای کارگری و حتی طبقه‌ی متوسط حذف یا به شدت کاسته شده‌اند.
در مجموع سخنان مقام وزارت بهداشت درباره‌ی چاقی و خطر ابتلای ایرانیان به بیماری‌های کشنده درست و علت آن فقر فزاینده در جامعه و دسترسی نداشتن به تغذیه‌ی مناسب است.
